ΘΕΟΚΛΗΤΟΣ
ΧΑΡΙΤΙ ΘΕΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ
ΙΕΡΙΣΣΟΥ, ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ ΚΑΙ ΑΡΔΑΜΕΡΙΟΥ
___________
Ἀρ. Πρωτ.: 808 Ἐν Ἀρναίᾳ τῇ 28ῃ Νοεμβρίου 2022
ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ
(Ὑπ’ ἀριθμ. 9)
Πρός
τόν Ἱερό Κλῆρο,
Τίς Μοναστικές Ἀδελφότητες,
καί τόν φιλόχριστο Λαό
τῆς καθ’ Ἡμᾶς Ἱερᾶς Μητροπόλεως
Ἀδελφοί μου καί τέκνα μου ἐν Κυρίῳ πολυφίλητα,
Ὡς γνωστόν, πυρήνας, κατ’ ἐξοχήν ἄγγελμα καί οὐρανόπλεκτη φωνή-ἰαχή τῆς Ἀκολουθίας τῆς Ἅγιας Νύχτας τῶν Χριστουγέννων εἶναι τό ἀγγελικό μήνυμα: «Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καί ἐπί γῆς εἰρήνη, ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία» (Λουκ. β΄ 14), δηλαδή «Δόξα ἄς εἶναι στόν Θεό στά ὕψιστα μέρη τοῦ οὐρανοῦ καί στή γῆ ὁλόκληρη ἄς βασιλέψη ἡ θεία εἰρήνη, πού ἐκδηλώθηκε μέ τήν εὔνοια καί εὐαρέσκειά Του στούς ἀνθρώπους μέ τήν ἐνανθρώπηση τοῦ Υἱοῦ Του!».
Ἡ ἀγγελία, ὅμως, αὐτή φαίνεται νά μήν ἔχη ἐπαληθευθῆ στούς αἰῶνες πού ἀκολούθησαν, ἀφοῦ τό αἷμα πού ἔχει χυθῆ κατά τίς συγκρούσεις ἀνθρώπων καί λαῶν θά μποροῦσε νά ἔχη σχηματίσει ὁλόκληρο ὠκεανό, τόν ὠκεανό, δυστυχῶς, τοῦ αἵματος. Πόλεμοι, τρομοκρατία, βία, ληστεῖες, ἐκμετάλλευση, πειρατεῖες καί τελευταίως γυναικοκτονίες καί κακοποίηση παιδιῶν – ὡς μή ὤφειλε – στόν λεγόμενο πολιτισμένο κόσμο μας, μέ τό αἷμα νά ρέη ἄφθονο. Ἡ ζωή τοῦ ἀνθρώπου κακοποιήθηκε καί εὐτελίστηκε.
Ἕνας Ἄγγλος ἐρευνητής, μελετώντας τήν ἱστορία τῆς ἀνθρωπότητας σχετικά μέ τούς πολέμους, βρῆκε ὅτι στά πέντε χιλιάδες χρόνια ἱστορικῆς ζωῆς, στά τέσσερις χιλιάδες ἑπτακόσια πενήντα περίπου χρόνια σέ κάποιο σημεῖο τοῦ πλανήτη γινόταν πόλεμος, πού σημαίνει ὅτι ἡ γῆ μας, ἄν δέν ξεπλενόταν ἀπό τό νερό τῆς βροχῆς, θά εἶχε κόκκινο χρῶμα, τό χρῶμα τοῦ αἵματος! Ἄν, ἐπίσης, σκεφθῆ κανείς ὅτι στά δύο χιλιάδες ἀπ’ αὐτά χρόνια ἀκούγεται τό «ἐπί γῆς εἰρήνη», σωστά θά διερωτηθῆ γιά τήν ἀλήθεια ἤ μή τοῦ μηνύματος αὐτοῦ, γιά τήν ἀλήθεια ἤ ὄχι τῆς ἀγγελίας αὐτῆς. Μύθευμα ἤ πραγματικότητα, λοιπόν;
Τό Εὐαγγέλιο μέ τή γλῶσσα τοῦ οὐρανοβάμονος Παύλου, θά πῆ ὁ σκεπτικιστής, δέν εἶναι ἐκεῖνο πού βεβαιώνει τούς ἀκολούθους τοῦ νεογέννητου Χριστοῦ μας πώς «Ὁ Χριστός ἐστιν ἡ εἰρήνη ἡμῶν», «ὁ Χριστός εἶναι ἡ εἰρήνη μας» (Ἐφεσ. β΄ 14); Καί ὁ Θεολόγος Ἰωάννης, ὁ ἠγαπημένος Μαθητής τοῦ Κυρίου, σαφῶς στήν Α΄ Καθολική του Ἐπιστολή δέν κηρύσσει: «Ὁ Θεός ἀγάπη ἐστίν», δηλαδή, «Ὁ Θεός εἶναι ἀγάπη» (Α΄ Ἰωάνν. δ΄ 8); Τί συμβαίνει λοιπόν, ὑπάρχει ἐδῶ μιά ἀντινομία;
Ὁ Ἰησοῦς κατά τήν ἐδῶ ἐπίγεια ζωή Του καί σέ χρόνο καθοριστικό τῆς ἐπί τῆς γῆς παρουσίας Του, δηλαδή λίγο πρίν ἀπό τό Πάθος καί ἀμέσως μετά ἀπό τήν Ἀνάστασή Του, ἀπευθυνόμενος στούς Μαθητές Του εὐαγγελίστηκε τήν εἰρήνη: «Εἰρήνην ἀφίημι ὑμῖν, εἰρήνην τήν ἐμήν δίδωμι ὑμῖν· οὐ καθώς ὁ κόσμος δίδωσιν», δηλαδή: «Φεύγω καί σᾶς ἀφήνω εἰρήνη, σᾶς δίνω τήν ἀληθινή καί βαθειά εἰρήνη, πού ἔχω ἐγώ καί τήν ὁποία ἦλθα νά φέρω στόν κόσμο· δέν σᾶς δίνω εἰρήνη ὑποκριτική καί ἀπατηλή καί ἀσταθῆ, σάν αὐτή πού δίνει ὁ κόσμος» (Ἰωάνν. ιδ΄ 27). Πρίν ἀπό τό Πάθος αὐτά! «Εἰρήνη ὑμῖν», «Ἄς εἶναι εἰρήνη σέ σᾶς» (Ἰωάνν. κ΄ 19, 21, 26), μετά τήν Ἀνάσταση! Ἄν σ’ αὐτή τήν ἐπαγγελία τοῦ Ἰησοῦ προσθέσουμε καί τή φωνή τῶν ἀγγέλων κατά τήν Ἅγια Νύχτα τῆς Γέννησης, ὁδηγούμαστε στό συμπέρασμα ὅτι ἡ εἰρήνη στόν κόσμο θά ’πρεπε νά ἦταν γεγονός. Καί τό ἐρώτημα: Δέν ἐπαληθεύτηκε ὁ Κύριος; Δέν ἐπαληθεύτηκαν οἱ Ἄγγελοι; Ἡ ρήση Του «Ἕως ἄν παρέλθῃ ὁ οὐρανός καί ἡ γῆ, ἰῶτα ἕν ἤ μία κεραία οὐ μή παρέλθῃ ἀπό τοῦ νόμου ἕως ἄν πάντα γένηται», δηλαδή: «Ἕως ὅτου παραμένει καί δέν καταστρέφεται ὁ οὐρανός καί ἡ γῆ, οὔτε ἕνα γιῶτα ἤ ἕνα κόμμα, οὔτε δηλαδή ἡ μικρότατη ἀπό τίς ἐντολές, δέν θά παραπέση ἀπό τόν Νόμο καί δέν θά χάση τό κῦρος της, ἕως ὅτου ὅλα, ὅσα διατάσσει ὁ Νόμος, λάβουν τήν ἐπαλήθευση καί πλήρωσή τους περί ἐμέ» (Ματθ. ε΄ 18), ἡ φοβερή αὐτή ρήση Του ποῦ πῆγε; Δεν ἐπαληθεύτηκε;
Ἡ Ἁγία μας Ἐκκλησία στά καίρια αὐτά ἐρωτήματα ἔχει ἀπαντήσει πρό πολλοῦ. Τό μήνυμα τοῦ Κυρίου μας καί ἡ εἴδηση τῶν ἀγγέλων δέν ἦταν διαταγή ἐκτελεστέα! Ὁ Χριστός ὄντας ἡ Εἰρήνη καί ἡ Ἀγάπη ὡς Θεάνθρωπος, δέν ἦλθε νά ἐπιβάλη τήν εἰρήνη, ἀλλά γιά νά κηρύξη τήν εἰρήνη καί τήν ἀγάπη καί νά ζητήση ἀπό μᾶς ἐλεύθερα νά συμμετέχουμε στήν Εἰρήνη καί Ἀγάπη Του. Ἄν τήν ἐπέβαλλε, θά καταργοῦσε τήν ἐλευθερία τῆς βουλήσεως, τό αὐτεξούσιο τοῦ ἀνθρώπου καί ἀπό ὄν ἐλεύθερο ὁ ἄνθρωπος θά καθίστατο ὄν ἀνελεύθερο. Καλός ἴσως, ἀλλά κατ’ ἀνάγκη καλός. «Ὁ ἄνθρωπος διαθέτει δύο φτεροῦγες γιά νά φθάση στήν εἰρήνη τοῦ οὐρανοῦ, τήν ἐλευθερία καί τή χάρη», θά πῆ ὁ ὅσιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής. Ἡ ὀρθόδοξη πνευματικότητα σαφῶς διακηρύσσει τή διδασκαλία τῶν ἁγίων Πατέρων περί ἀμοιβαίας συνεργασίας θείας Χάριτος καί τῆς ἐλεύθερης ἐπιλογῆς-πράξεως τοῦ ἀνθρώπου στόν δρόμο πρός τόν Θεό. Ἡ θεία ὁμοίωση εἶναι ΚΤΗΣΗ ἐλεύθερη, εἶναι ἐλεύθερη ΑΠΑΝΤΗΣΗ τοῦ ἀνθρώπου στήν κλήση-δωρεά τοῦ Θεοῦ καί βασίζεται ἀποκλειστικά στήν ἐλεύθερη ἀποδοχή τῆς θείας δωρεᾶς-Χάριτος ἀπ’ τήν ἀνθρώπινη βούληση. Ἔχουμε κληθῆ «ἐπ’ ἐλευθερίᾳ», δηλαδή, «γιά νά εἴμαστε ἐλεύθεροι ἀπό κάθε δουλεία» (Γαλ. ε΄ 13) κι ἡ ἀπόρριψη τῆς κλήσεως αὐτῆς ταυτίζεται μέ διαστροφή κι ἄρνηση τῆς ἴδιας μας τῆς ὑπάρξεως: «Διότι ἄν ἀφαιρέσης ἀπό μᾶς τό αὐτεξούσιο, τότε, οὔτε εἰκόνα τοῦ Θεοῦ θά εἴμαστε οὔτε λογική καί νοερή ψυχή, ἀλλά ἡ φύση μας θά ἀλλοιωθῆ πράγματι καί δέν θά εἶναι πλέον ἐκεῖνο πού αὐτή ἔπρεπε νά εἶναι», παρατηρεῖ καί πάλι ὁ Ὅσιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής. Καί συμπεραίνει: «Τό Ἅγιο Πνεῦμα δέν ἀναγεννάει προαίρεση ἀρνητική, ἀλλά μέ τή συναίνεση τοῦ ἀνθρώπου τόν μεταπλάθει ὁδηγώντας τον στή θέωση»!
Ὁ Χριστός γεννήθηκε, ἦλθε καί σταυρώθηκε καί ἀναστήθηκε γιά νά διδάξη τήν εἰρήνη καί τήν ἀγάπη, ἦλθε γιά νά τίς κάνη πράξη ζωῆς, μήνυμα ζωῆς, οὐσία ζωῆς, εὐαγγελισμό ζωῆς, συνειδητή ἐπιλογή. Ἄν προσέξουμε τήν πρό τοῦ Πάθους θέση Του γιά τήν εἰρήνη: «Εἰρήνην τήν ἐμήν δίδωμι ὑμῖν· οὐ καθώς ὁ κόσμος δίδωσιν», θά διαπιστώσουμε τή μεγάλη διαφορά πού ὑπάρχει ἀνάμεσα στήν εἰρήνη πού εὐαγγελίζεται ὁ Θεός καί στήν εἰρήνη πού ὑπόσχονται οἱ ἄνθρωποι, τήν κοσμική εἰρήνη. Ὁ πρῶτος, ὁ Κύριός μας, ὁ νεογέννητος Χριστός ἀναφέρεται στήν ἐσωτερική κατάσταση τοῦ ἀνθρώπου, στήν ψυχική του γαλήνη, στή νηφαλιότητα πού θά ’πρεπε νά τόν διακρίνη, στήν εἰρήνευση πού τόν κατέχει, στίς στιγμές τῆς θέωσής του, στή συμφιλίωση καί τήν καταλλαγή μέ τόν ἑαυτό του πού τίποτα τό ἐξωτερικό ἤ ἐξαιρετικό δέν μπορεῖ νά διαταράξη. Οἱ δεύτεροι, “ὁ κόσμος”, μιλοῦν γιά τήν “εἰρήνη τῶν συνθηκῶν” γιά τήν περίοδο τοῦ “μή πολέμου”, γιά τό διάστημα τῆς προετοιμασίας γιά πόλεμο, τήν εἰρήνη τῶν “συμμαχιῶν”, τῶν διεθνῶν νόμων καί κανόνων, πού πάλιν καί πολλάκις μᾶς πρόδωσε…
Αὐτή ἡ εἰρήνη καταλύεται, ἡ πρώτη μένει, γίνεται κτῆμα τοῦ ἀνθρώπου, γεννᾶ ἀρχές συμπεριφορᾶς. Αὐτή τήν εἰρήνη βίωσαν σοφοί σάν τόν Σωκράτη καί τόν Διογένη, αὐτή τήν εἰρήνη βίωσαν χιλιάδες Μάρτυρες στά Κολοσσαῖα τοῦ Κόσμου καί κατέδειξαν ὅτι ἡ ἔσω εἰρήνη ἀποτελεῖ τήν πραγματική, τήν ὄντως εἰρήνη, καί τήν προϋπόθεση τῆς ἄλλης εἰρήνης, αὐτή πού ἐπαγγέλλονται ἤ ἐπιδιώκουν οἱ ἄνθρωποι, ὁ Κόσμος κατά τό Εὐαγγέλιο. Ὁ Νικηφόρος Βρεττάκος προσεγγίζει ποιητικά ἀλλά καί βιωματικά τήν ἔννοια τῆς εἰρήνης καθώς ὁ Θεάνθρωπος τήν ἐκήρυξε. Τήν ἔβλεπε ὡς ἀποτέλεσμα τῆς πάλης τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν ἑαυτό του, ὡς νίκη τοῦ ἑαυτοῦ μας ἐπί τοῦ ἑαυτοῦ μας, ὡς μεταμόρφωση τῆς ψυχῆς σέ ἥλιο, ὡς μεταβολή τοῦ ἥλιου σέ ψυχή. Καί εἰρήνη εἶναι κάτι βαθύτερο ἀπ’ αὐτό πού ἐννοοῦμε ὅταν δέν γίνεται κάποτε πόλεμος.
“Εἰρήνη εἶναι ὅταν τ’ ἀνθρώπου ἡ ψυχή
γίνεται ἔξω στό σύμπαν ἥλιος· κι ὁ ἥλιος
ψυχή μές στόν ἄνθρωπο.”
(Νικηφόρου Βρεττάκου, «Τό βάθος τοῦ κόσμου», ἀπό τή συλλογή “Τά τρία Φύλλα”, Τά ποιήματα, τόμ. 2, σ. 263).
Ἄν ὁ ἄνθρωπος στρέψη τόν ἀγῶνα του πρός τά μέσα, ἄν ὑποτάξη τόν ἐσωτερικό του κόσμο, αὐτό τό θηρίο, τότε ἡ εἰρήνη τῶν ὅπλων, τῶν συνθηκῶν, τῶν ἐξοπλισμῶν, τοῦ τρόμου, τῆς ἐκμετάλλευσης καί τῶν παθῶν θά εἶναι παρελθόν.
Ἡ ἐπαγγελία τοῦ Χριστοῦ θά πραγματοποιηθῆ μέ πορεία καί κατεύθυνση ἀπό μέσα πρός τά ἔξω. Αὐτή ἡ εἰρήνη θά ἔχει διάρκεια, μονιμότητα, περιεχόμενο καί δύναμη. Αὐτή ἡ εἰρήνη ὑποβάλλεται καί δέν ἐπιβάλλεται· «καί ἐπί γῆς εἰρήνη», ὄχι ὅμως καθώς ὑπόσχονται οἱ ἄνθρωποι ἤ ἐπιβάλλουν οἱ δυνατοί, ἀλλά καθώς τή δωρίζει, τήν προσφέρει ὁ Θεός! Αὐτή τήν εἰρήνη ἀπό καρδιᾶς εὔχομαι γι’ αὐτά τά Χριστούγεννα! Καλά, χριστοφόρα καί χριστομίμητα Χριστούγεννα!
ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ 2022
Μέ ἄπειρες χριστονοσταλγικές εὐχές καί ἀσπασμούς
Ο ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΣΑΣ ΠΑΤΕΡΑΣ
† Ὁ Ἱερισσοῦ, Ἁγίου Ὄρους καί Ἀρδαμερίου
ΘΕΟΚΛΗΤΟΣ
Η ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΤΟΥ ΣΕΒΑΣΜΙΩΤΑΤΟΥ ΣΕ PDF