Ὁ Ἅγιος μας εἶναι κυρίως κήρυκας τῆς µετανοίας. Γιατί εἶναι
ἀληθινός κήρυκας. Ὁ λόγος του εἶναι λόγος σωτήριος. Γιατί ἡ σωτηρία ἔρχεται µέ τή µετάνοια. Δέν χαϊδεύει τά αὐτιά. Θέλει νά θεραπεύσει τήν ψυχή. Σάν καλός γιατρός δίνει τά σωστά φάρµακα τῆς σωτηρίας, τή µετάνοια.
Γράφει ὁ βιογράφος του:
• «Ἐδίδασκε τούς χριστιανούς νά µετανοοῦν καί νά πράττουν ἄξια ἔργα µετανοίας». Καί «ὅλους ἁπλῶς τούς ἁμαρτωλούς ἔφερεν εἰς µεγάλην µετάνοιαν καί διόρθωσιν».
«Τούς ἀγρίους ἡµέρωσε, τούς λnστάς κατεπράυνε, τούς
ἀσπλάγχνους καί ἀνελεήµονας ἔδειξεν ἐλεήµονας, τούς ἀνευλαβεῖς ἔκαµεν εὐλαβεῖς, τούς ἀµαθεῖς καί ἀγροίκους εἰς τά θεῖα ἐμαθήτευσε καί τούς ἔκαµε νά συντρέχουν εἰς τάς ἱεράς ἀκολουθίας». Καί «ὅταν ἔµελλε νά ὑπάγῃ ἀπό µίαν χώραν εἰς ἄλλην, ἐπαράγγελλε πρῶτον εἰς τούς χριστιανούς νά ἐξοµολογηθοῦν».
• Ἕναν ἀσεβῆ Τοῦρκο κατάφερε νά τόν φέρει σέ µετάνοια. Σέ σηµεῖο πού «αὐτός ὁ ἴδιος ὁ Τοῦρκος ἐζήτει ταπεινῶς συγχώρησιν».
α. Εὐσπλαγχνία τοῦ Θεοῦ
Καί πρῶτα ὁ θεραπευτικός του λόγος µιλᾶ γιά τήν ἀγάπην καί τήν εὐσπλαγχνία τοῦ Θεοῦ.
• Ὁ Θεός εἶναι «πανάγαθος καί πολυέλεος». «Εἶναι “ὅλος
εὐσπλαγχνία”, καί ἔχει “εἰς τό γένος” τῶν ἀνθρώπων “τήν πολλήν του ἀγαθότητα”. Αὐτή ἡ εὐσπλαγχνία τοῦ Θεοῦ δίνει τό δικαίωμα σέ μᾶς τούς ἁμαρτωλούς νά ἀναφέρουμε «τό ὄνομα τοῦ Θεοῦ». «Μᾶς εὐσπλαγχνίζεται ὡσάν πατέρας».
Θέλει μ̉ αὐτό τόν τρόπο νά μαλακώσει τόν πόνο τῆς ἐνοχῆς καί νά καταλάβει ὁ χριστιανός, ὅτι ὁ Θεός δέν εἶναι ἐκδικητής ἤ τιμωρός, ἀλλά Πατέρας, Σωτήρας, Ἰατρός.
Ὁ Χριστός μᾶς δέχεται κοντά του «διά τήν εὐσπλαγχνίαν του». Ἐπειδή ὁ ἴδιος μᾶς καταδέχθηκε καί μᾶς ἐπισκέφθηκε, γι̉ αὐτό παίρνουμε κι ἐμεῖς θάρρος καί Τόν πλησιάζουμε.
Ὅταν πηγαίνουμε στήν Ἐκκλησία, λαμβάνουμε συγχώρηση τῶν ἁμαρτιῶν μας, ἐφ’ ὅσον «στεκώμαστε μέ εὐλάβειαν, μέ φόβον καί τρόμον».
β. Μετάνοια
Τό πρῶτο κήρυγµα τοῦ Κυρίου ἦταν ἡ µετάνοια. Τό κήρυγµα τοῦ Τιµίου Προδρόµου ἦταν ἡ µετάνοια. Ὁ Κύριος «ἔστειλε τούς Ἁγίους Ἀποστόλους νά διδάξουν τούς ἀνθρώπους πῶς νά µετανοοῦν».
• Ὁ Θεός «περιµένει τήν µετάνοιάν µας µέ τάς ἀγκάλας ἀνοικτάς, πότε νά µετανοήσωµεν, νά παύσωµεν ἀπό τά κακά καί νά κάµνωµεν τά καλά, νά ἐξοµολογηθῶµεν, νά διορθωθῶµεν, νά µᾶς ἐναγκαλισθῇ, νά µᾶς βάλῃ εἰς τόν παράδεισον νά χαιρώµεθα πάντοτε».
• Δέν πρέπει νά ἀναβάλλουµε τήν µετάνοιά µας. Πρέπει «νά µετανοήσωµεν ἡµεῖς τώρα, ὅπου ἔχοµεν καιρόν, διά νά µήν τύχῃ καί µᾶς ὀργισθῇ ὁ Θεός καί µᾶς ἀφήσῃ ἀπό τό χέρι του καί τό πάθωµεν καί ἡµεῖς σάν τούς Ἑβραίους καί χειρότερα». Πρέπει νά µετανοιώσουµε τώρα καί νά «νά διορθωθῶµεν».
Νά µή περιµένουµε νά «μετανοήσωµεν αὔριoν καί µεθαύριον, ἀλλά σήµερον, διότι ἕως αὔριoν δέν ἠξεύροµεν τί θά πάθωµεν».
• Ἡ «ἐξοµολόγησις, νηστεία καί προσευχή», εἶναι τά φάρµακα γιά τή θεραπεία τοῦ δαιμονισμένου. «Ὅσον ἐξομολογεῖται ὁ ἄνθρωπος, νηστεύει καί προσεύχεται, τόσον κατακαίεται καί φεύγει ὁ διάβολος».
Παραδείγματα μετανοίας
1. Ὁ βασιλεύς Μανασσῇς. «Τόν ἐσυμβούλευαν οἱ προφῆται καί διδάσκαλοι νά κυβερνᾷ τόν λαόν μέ πραότητα, ἀλλ̉ αὐτός δέν ἄκουε τόν λόγον τοῦ Θεοῦ, δέν μετενόησε». Τότε ὁ Θεός ἔστειλε ἐχθρικό στρατό μέ τόν βασιλέα τῆς Ἀσσυρίας, μέ ἀποτέλεσμα νά νικηθεῖ. Συνελήφθη αἰχμάλωτος καί ἑτοιμάσθηκαν νά τόν θανατώσουν καίοντάς τον μέσα σέ ἕνα καζάνι. Τότε «ἐνεθυμήθη τάς ἁμαρτίας του, ἔκλαυσε, παρεκάλει τόν Θεόν νά τόν ἐλευθερώσῃ καί πλέον δέν ἁμαρτάνει. Βλέπων ὁ Θεός τήν καλήν του γνώμην ἤκουσε τήν μετάνοιάν του, ἐδέχθη τά δάκρυά του καί ἔστειλεν ἕναν ἄγγελο καί τόν ἐλευθερώνει τόν Μανασσῆ ἀπό ἐκεῖνον τόν κίνδυνoν».
2. Ὁ Ἁπόστολος Πέτρος. Ἕνα ἀκόμη παράδειγμα μετανοίας εἶναι ὁ Ἀπόστολος Πέτρος, πού σέ ὥρα ἐγκατάληψης ἀρνήθηκε, ὅτι εἶναι μαθητής τοῦ Κυρίου. Ὅμως ὅταν λάλησε ὁ πετεινός «ὁ Πέτρος ἀκούσας τόν πετεινόν ἐνεθυμήθη τόν λόγον τοῦ Κυρίου, καί ἐξελθών ἔξω ἔκλαυσε μέ μαῦρα δάκρυα καί εἰς ὅλην του τήν ζωήν, ὅταν ἤκουε τόν πετεινόν, ἔκλαιεν ἐνvθυμούμενος τήν ἄρνησίν του».
γ. Ἐξομολόγηση
Ὁ Ἅγιος συνιστᾶ μέ θέρμη τήν ἐξομολόγηση, ὡς δεύτερο
βάπτισμα καί τήν θεωρεῖ ἀπαραίτητη γιά τή σωτηρία. «Ἀβά-
πτιστος καί ἀνεξομολόγητος ἄνθρωπος εἶναι ἀδύνατον νά σωθῇ».
Θεωρεῖ τήν ἐξομολόγηση προϋπόθεση γιά νά καταλάβουμε τήν Ἁγία Τριάδα. Λέει ὁ Ἅγιος: «διά νά καταλάβωμεν τήν Παναγίαν Τριάδα πρέπει πρῶτον νά ἀφήσωµεν τά κακά καί τάς ἁµαρτίας καί νά ἐξoµoλογηθῶµεν καθαρά καί παστρικά».
Προτείνει τήν ἐξοµολόγηση µαζί µέ τή νηστεία καί τήν προσευχή σάν «ἅρµατα πού µᾶς ἐχάρισεν ὁ Θεός διά νά πολεµοῦµε τόν διάβολον».
Ζητᾶ µάλιστα «καθαρή», «ὀρθήν ἐξοµολόγησιν», «µέ πίστιν καθαράν».
Καθαρή ἐξοµολόγηση γιά τόν Ἅγιο εἶναι:
Ἡ κατηγορία τοῦ ἑαυτοῦ µας.
Ἡ ἐξεύρεση ἔµπειρου καί καλοῦ πνευµατικοῦ, ὅπου θά ἐξοµολογηθοῦµε µέ εἰλικρινεία.
Ἡ ἀπόφαση νά µή ξαναµαρτήσουµε.
Ἡ συγχώρηση τῶν ἐχθρῶν.
Ἡ ἐπανόρθωση τῆς ἀδικίας, πού συγχωρεῖται µέ τή διόρθωση τῆς ἀδικίας.
Ἐάν δέν διορθώσει ὁ µετανοῶν τήν ἀδικία, πού διέπραξε «ὅλοι οἱ Πατριάρχαι καί οἱ Πνευµατικοί νά τόν συγχωρήσουν, εἶναι ἀσυγχώρητος!». Συνδέει τήν προετοιµασία τοῦ γάµου µέ τήν ἐξοµολόγηση, «πρῶτον νά ἐξοµολογῆσθε καί νά στεφανώνεστε εἰς τήν ἐκκλησίαν».
Ἀναφέρει, πῶς χειρίσθηκε τό θέµα τῆς µνησικακίας σέ µία ἐξοµολόγηση. «Δέν συγχώρεσε τόν µνησίκακο», πού ἔµεινε ἀµετανόητος «συγχώρησε ὅµως αὐτόν πού µετενόησε γιά τήν ἐχθρότητα καί τοῦ ἔδωσε ἄδειαν νά κοινωνήσῃ.
Νά ἐντρεπώµεθα διά τάς ἁµαρτίας, διότι ὁ Θεός εἶναι παντοῦ».
Μακάρι ὁ ἀφυπνιστικός λόγος τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ καί τά παραδείγματα τῆς μετάνοιας νά μᾶς ἀφυπνίσουν καί νά μᾶς ὁδηγήσουν στή μετάνοια.