Το νησί της Αμμουλιανής το απόγευμα του Σαββάτου, 15ης Σεπτεμβρίου τ.έ., έζησε με κάθε μεγαλοπρέπεια μια ιστορική στιγμή της όλης πορείας της.
Πιστό αντίγραφο της Παναγίας της
Στυλαρινής που το πρωτότυπό της κοσμεί το Καθολικό της γεραράς Ιεράς Μονής Κουτλουμουσίου Αγίου Όρους μέσα σε κλίμα βαθυτάτης συγκίνησης μετεφέρθη μέσω θαλάσσης και ετοποθετήθη στον
Ενοριακό Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου Αμμουλιανής.
Ένα ποτάμι κόσμου κατέκλυσε το λιμάνι του Νησιού αναμένοντας την προστάτιδά του, των αγίων χωμάτων της Προποντίδας την Κυρά, των Πατέρων των σημερινών κατοίκων της Αμμουλιανής το καταφύγιο, που σαν αυτοί εγκαταστάθηκαν στο νησί ως πρόσφυγες μετά την Μικρασιατική καταστροφή, περίμεναν υπομονετικά να τους ακολουθήσει.
Την Παναγία την Γιάτρισσα, όπως την αποκαλούσαν τα Μαρμαρονήσια της Προποντίδας υποδέχθηκαν στην προκυμαία Ιερός Κλήρος, Άρχοντες και Λαός με επικεφαλής τον οικείο Ιεράρχη Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Ιερισσού, Αγίου Όρους και Αρδαμερίου κ. Θεόκλητο και τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Προικοννήσου κ. Ιωσήφ, Ιεράρχη του Οικουμενικού Θρόνου, πλαισιούμενους από Πρεσβυτέρους και Διακόνους της τοπικής Μητροπόλεως.
Μαζί με τον Ιερό Κλήρο και οι Άρχοντες του τόπου: ο Δήμαρχος Αριστοτέλη κ. Γεώργιος Ζουμπάς, οι Αντιδήμαρχοι κ.κ. Αργύρης Τσακνής και Δημήτριος Ψιλιάγκος, ο τ. Αντιδήμαρχος κ. Χαράλαμπος Λαζαρίδης, ο Πρόεδρος της Αμμουλιανής κ. Κωνσταντίνος Τσακνής, η Πρόεδρος της Τοπικής Κοινότητας Νέων Ρόδων κα Σοφία Ισαακίδου, ο Πρόεδρος του Λιμενικού Ταμείου κ. Ιωάννης Δουλάκης, η Πρόεδρος του Α.Π.Κ. κα Λένα Παναγιωτοπούλου, ο Πρόεδρος του Α.Ξ.Τ.Α.Δ.Α. κ. Λευτέρης Βαλσαμής, η Πρόεδρος της Κοινωφελούς Επιχείρησης του Δ. Αριστοτέλη η “ΦΡΟΝΤΙΔΑ” κα Κατερίνια Μήτρου, ο Λιμενάρχης Ιερισσού κ. Ζαφείρης Γιόκοτος, ο Λιμενάρχης Ουρανουπόλεως κ. Χρήστος Παναγιωτίδης, ο Διοικητής του Α.Τ. Ουρανουπόλεως κ. Ερρίκος Μουρτζίδης, ο Πρόεδρος Ιερισσιωτών Θεσσαλονίκης κ. Νικόλαος Μπούλος, ο Πρόεδρος των Προικοννησιωτών Νέων Παλατίων Αττικής κ. Μιχάλης Πολυχρόνης, κ.α.
Την Ιερά Εικόνα συνόδευσαν ως εκπρόσωποι του αγίου Ηγουμένου της Μονής Κουτλουμουσίου Παν. Αρχ. π. Χριστοδούλου, ο Οσιολογιώτατος Ιερομόναχος π. Φιλόθεος και οι Μοναχοί π. Ταράσιος και π. Νεκτάριος και ο Παν. Αρχ. π. Χρυσόστομος Μαϊδώνης, Πρωτοσύγκελλος της Ι.Μ. Ιερισσού.
Αφού ανεπέμφθη δέησις στο λιμάνι από τον Ιερό Κλήρο και τα δάκρυα περίσσεψαν στα μάτια του Λαού, η πομπή κατευθύνθη λιτανευτικώς στον Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου υπό τους ήχους των Καραβιών και της Φιλαρμονικής του Δήμου που απένειμε τις ανάλογες τιμές και σκόρπισε το χαρούμενο κλίμα στο Νησί, με τελετάρχη τον Παν. Αρχ. π. Ιγνάτιο Ριγανά, Γεν. Αρχ. Επιτρόπο της Ι. Μητροπόλεως.
Να σημειωθεί ότι η Εικόνα αγιογραφήθηκε στη Μονή Κουτλουμουσίου από τον Οσιωτάτο Μοναχό π. Ταράσιο που την συνόδευσε στην Αμμουλιανή, με δαπάνες της Οικογενείας Στεφάνου Χριστοδούλου που την τιμά όλως ιδιαιτέρως.
Τους χορούς του Αγίου Νικολάου ετίμησε με την παρουσία του ο Σύνδεσμος Ιεροψαλτών της Ι.Μ. Ιερισσού “Ρωμανός ο Βατοπαιδινός”, με επικεφαλής τον μουσικολογιώτατο κ. Βασίλειο Κοκαλιάρη, Πρωτοψάλτη του Μητροπολιτικού Ιερού Ναού Αγίου Στεφάνου Αρναίας και τον κ. Ιωάννη Κέκερη, Πρόεδρο του Συνδέσμου και τους συνεργάτες τους.
Στον Εσπερινό εχοροστάτησε ο Σεβ. Μητροπολίτης Προικοννήσου κ. Ιωσήφ, με συγχοροστατούντα τον Σεβ. Ιερισσού κ. Θεόκλητο.
Μετά το πέρας της Ακολουθίας στην πλατεία του Νησιού στήθηκε μεγάλη εκδήλωση τιμής προς την Θεοτόκο την Στυλαρινή, στην οποία παραδοσιακά τραγούδια του Μαρμαρά Προποντίδος απέδωσε η Χορωδία των Νέων Παλατίων Αττικής και η Χορωδία της Αμμουλιανής.
Προσλαλιές εξεφώνησαν ο Σεβ. Μητροπολίτης Ιερισσού κ. Θεόκλητος, ο Σεβ. Προικοννήσου κ. Ιωσήφ, ο Συγγραφέας και Διευθυντής της Βιβλιοθήκης της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος κ. Μανώλης Μελινός, ο Ιστορικός ερευνητής κ. Απόστολος Σοφιανός και ο Πρόεδρος της Τοπικής Κοινότητος κ. Κ. Τσακνής.
Η Ιερή Εικόνα της Παναγίας της Στυλαρινής είναι ανυπόγραφο έργο του 14ου αιώνος και πρόκειται για την εφέστια Εικόνα Κουτλουμουσιανού Μετοχίου, που δεν υφίσταται πλέον, κοντά στην κώμη Στυλάρι, απ’ όπου η επωνυμία του Εικονίσματος της νήσου του Μαρμαρά στην Προποντίδα, την οποία ευλαβούντο ιδιαιτέρως οι Χριστιανοί της Γαλιμής, αλλά και όλοι οι Χριστιανοί του Μαρμαρά και των πλησίων αυτού Μαρμαρονησίων, Αλώνη, Κούταλη και Αφισιά.
Οι κάτοικοι του Μαρμαρά, αλλά και όλα τα κοντινά μέρη τιμούσαν ιδιαιτέρως την Στυλαρινή, επειδή η Χάρη Της παρείχε την γιατρειά σε ποικίλες ασθένειες που αφθονούσαν τον καιρό εκείνο, ώστε η Παναγία προσαπόκτησε την επωνυμία Γιάτρισσα.
Επειδή το 1916-1920 τουρκικές διώξεις ξέσπασαν κατά των Χριστιανών της περιοχής, σήκωσαν την Παναγία από το Μετόχι του Κουτλουμουσίου για περισσότερη ασφάλεια και τη φιλοξένησε στο σπίτι της η δέσποινα Καλλιόπη Κατραμάδου με κάθε προφύλαξη.
Για να αποφευχθεί το ενδεχόμενο να πέσει σε τούρκικα χέρια και να βεβηλωθεί, εντοιχίστηκε στο σπίτι της κόρης αυτής και καλύφθηκε με τοιχοποιία η πρόσοψή της.
Το 1923, ύστερα από τον ξεριζωμό, η Καλλιόπη μεταφέρει την Εικόνα στην Χαλκίδα και την παραδίδει στον Κουτλουμουσιανό Μετοχιάρη του Στυλαρίου Μοναχό Αγαθάγγελο ο οποίος την παραδίδει στη Μονή της μετανοίας του στον Άθωνα.
Αργότερα η Καλλιόπη γίνεται Μοναχή στην Εύβοια με το όνομα Θεοδοσία.
Αντίγραφο αυτής της θαυματουργού Εικόνας απέκτησε ως Κειμήλιο Ιερό η Αμμουλιανή και γι’ αυτό ο Σεβασμιώτατος Ιερισσού κάλεσε τον συμφοιτητή και φίλο του Σεβ. Μητροπολίτη Προικοννήσου κ. Ιωσήφ για να την ενθρονίσει στις καρδιές των προσφύγων που τους υποδέχθηκε το Νησί, το οποίο σημειωτέον ανήκε ιδιοκτησιακά στην Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου Αγίου Όρους και αυτή ως Μητέρα Εκκλησία το δώρισε άνευ ανταλλάγματος στους Πρόσφυγες του Μαρμαρά της Προποντίδας, που σήμερα Μητροπολίτη της το Οικουμενικό Πατριαρχείο έχει τοποθετήσει τον κ. Ιωσήφ.
Έτσι η Στυλαρινή Παντάνασσα βρήκε και πάλι τα παιδιά της μετά από 94 χρόνια, οι δε Αμμουλιανιώτες δέχθηκαν την ευλογία της αλλά και τις ευχές και τις ευλογίες του διαδόχου των Επισκόπων των προγόνων τους αγίου Προικοννήσου.